خمیردندان ماده ی می باشد جرم زدا ، شوینده و ضدعفونی کننده که معمولا در بسته بندی های استوانه مانند قرار گرفته شده اند و با فشردن آن خمیردندان خارج می شود و با استفاده از وسیله ای به نام مسواک جهت تمیز کردن دندان ها مورد استفاده قرار می گیرد، دندان های پوسیده ، حساس ، زرد و … هر کدام نیازمند خمیردندان مخصوص به خود می باشند ،از فواید خمیر دندان میتوان براق کردن و سفید کردن مینای دندان ، کاستن بوی دهان ، حفظ لثه و دندان را نام برد.خمیر دندان ها اشکال مختلفی مانند ژله ای ،خمیری ، مایع و … دارند ، قدیمی ترین خمیردندان مربوط به قرن ۴ میلادی در مصر می باشد که مواد تشکیل دهنده ی آن گل زنبق بوده است . رومیان و یونانی ها جزء کسانی بودند که سابقه استفاده از تمیز کننده ها را داشتند ولی تا قبل از قرن ۱۹ میلادی استفاده از خمیر دندان عمومی نبوده است .
۱ – قدرت پاک کنندگی بالایی دارد و آسیبی به مینای دندان،لثه و یا دهان نمیزند و با پوست و مخاط دهان سازگاری دارد .
۲ – بافت نرم و یکنواختی دارد و به راحتی از تیوپ خارج شده و روی مسواک پخش می شود .
۳ – بسته بندی مناسب و سالم دارد
۴ – در طول زمان مصرف از لحاظ فیزیکی و شیمیایی پایدار می باشد و شکل آن تغییر نمی کند .
خمیر دندان ضد پوسیدگی : که ترکیبات فلورایدی مانند سدیم فلوراید ،فلوراید قلع و یا مونو فلوئور فسفات دارد .
خمیر دندان ضد حساسیت : حساسیت عاج دندان را متوقف می کند .
خمیر دندان ضد پلاک : این خمیر دندان از تشکیل پلاک جلوگیری به عمل آورده و احتمال بروز بیماری لثه را کاهش میدهد .
خمیر دندان سفید کننده : این خمیر دندان مواد ساینده ای دارد که با پاک کردن لکه ها از روی سطح دندان ،آنرا سفید و درخشان می کند .
خمیر دندان متشکل از مواد زیر میباشد :
هدف و کاربرد اصلی ساینده (Abrasives) از بین بردن وبرداشتن لایه های چسبناک از روی دندان می باشد و مهمترین و پر کاریرد ترین مواد ساینده در خمیر دندان به سیلیکاهیدراته (Sio) و دی کلسیم فسفات دی هیدرات و کربنات کلسیم می توان اشاره کرد .
۲ – مواد مرطوب کننده یا نگهدارنده رطوبت :
ترکیبات نگهدارنده و رطوبت (Humectants) برای جلوگیری از خشک و سفت شدن خمیر دندان به کار می رود و همچنین غیر قابل مصرف شدن آن به کار میرود . وعلاوه بر این ویژگی براق کنندگی و پلاستیکی خمیر دندان را به همراه دارند . پرکاربرد ترین مواد نگهدارنده ترکیبات گلسیرین و محلول سور بیتول۷۰درصد می باشد ، ترکیبات پلی اتیلن گلایکل ها و پلی پربیلن به طور اندک در فرمولاسیون خمیر دندان مورد استفاده قرار میگیرد.
۳ – مواد پاک کننده یا کف کننده :
این مواد حساسیت بالایی دارند و همیشه با دقت زیادی در فرمولاسیون خمیر دندان به کار می روند و به این دلیل محدودیت های بسیاری در انتخاب کف کننده در خمیردندان وجود دارد .
مزایای ترکیب کف کننده در خمیر دندان : از بین بردن لایه سطحی روی دندان و همچنین کاهش کشش سطحی می باشد ، دیگر مزیت کف کننده در خمیر دندان تعلیق و حذف باقی مانده مواد غذایی ، پروتئین و دیگر ترکیبات(Debris)از روی دندان و …می باشد . اولین ترکیبات کف کننده در خمیردندان صابون بود که در فرمولاسیون آن مورد استفاده قرار می گرفت و از معایب بزرگ استفاده از این کف کننده طعم نامناسب و قلیائیت بالای آن بود ، پر مصرف ترین ترکیبات کف کننده و شوینده در حال حاضر سدیم لوریل سولفاتSLS) ) می باشد. این ترکیب فعال سطحی ، با فرمول (ROSO3Na) از برش الکل های طبیعی سنتز می شود درباره استفاده مضر این ترکیبات تحقیق های بسیاری در کمیسیون اتحادیه اروپائی انجام گردیده و تا به اکنون هیچ نهاد بین المللی ممنوعیتی برای کاربرد این نوع در خمیر دندان اعلام نشده است .
برای جلوگیری از دوفاز شدن خمیر دندان و همچینین پایداری فیزیکی خمیر به کار می روند .
مواد شیرین کننده برای پذیرش محصول نهایی خمیر دندان بسیار ضروریست.خمیر دندان نه باید خیلی شیرین یا خیلی تلخ باشد مهم ترین وکاربرد ترین شیرین کننده در خمیر دندان سدیم ساخارین که به میزان نیم درصد در فرمولاسیون به کار می رود .
برای پاک کردن دندان از باقیمانده مواد غذایی در خمیر دندان استفاده می شود .
برای کاهش حساسیت ها و دردهای دندانی به کار میرود .
یک ضد میکروب جهت کاهش دادن عفونت های بین لثه و دندان به کار می رود .
وجود زایلیتول در خمیر دندان باعث افزایش فعالیت غدد بزاقی دهان میشود و پوسیدگی دندان را کاهش میدهد .
مواد اولیه | درصد |
پلی اتیلن گلیکول ۴۰۰ | ۳ % |
سدیم کربوکسی متیل سلولز | ۱٫۲۰ % |
کلسیم کاراگینان | ۰٫۳۰ % |
سوربیتول ۷۰ % | ۵۹-۶۴ % |
ساخارین | ۰٫۰۵ – ۰٫۱۰ % |
کلسیم گلیسروفسفات | ۰٫۲۱ % |
سدیم منو فلئورو فسفات | ۰٫۷۶ % |
سدیم بنزوات | ۰٫۲۰ % |
محلول سدیم سیلیکات | ۰٫۲۰ % |
رنگ محلول در آب | متغیر |
رسوب سیلیس | ۱۵٫۰۰ % |
طعم دهنده | ۰٫۵ – ۱٫۰ % |
سدیم لوریل سولفات | ۱٫۰ – ۱٫۵ % |
آب | تا ۱۰۰ % |
اب
ساینده
ژل کننده
مرطوب کننده
نگهدارنده
طعم دهنده
شیرین کننده
رنگ
مواد فعال یا ترکیبات درمانی
خمیردندان با داشتن قدرت تمیزکنندگی بالادر موارد دیگر نیز مصرف می شود :
۱ – تمیز و جلا دادن سینک ظرفشویی
۲ – تمیز کردن کف اتو و لکه های آب رو چوب
۳ – جلوگیری از سوزش محل گزیدگی حشرات
۴ – از بین بردن خش روی سی دی واز بین بردن بوی بد ظروف پلاستیکی
جهت مشاهده و اطلاعات بیشتر درباره فزمولاسیون انواع جرمگیر در اینجا کیلیک کنید .