همانطور که میدانید تمامی مواد شوینده بر پایه استفاده از یک ماده شیمیایی استوار هستند. شامپو نیز از این قاعده مستثنی نمیباشد و همانند دیگر مواد شوینده از یک اساس ایجاد شده است.
سدیم لوریل اتر فسفات، یکی از اصلی ترین مواد شیمیایی در جهان میباشد که برای تولید شامپو از آن استفاده میشود و در ایران نیز کاربرد دارد. سدیم لوریل اتر فسفات در حقیقت نوعی صابون صنعتی به شمار می رود و خود این ماده به تنهایی دارای کف بسیاری میباشد. پایه و اساس ۹۹% از شامپوهای تولید شده در سطح جهان از نظر تناژ مصرف ، سدیم لوریل اتر فسفات میباشد.
امروزه دیگر با گسترش علم و همچنین رقابتی تر شدن بازارهای جهانی در کنار مصرف بالای این گونه محصولات، تولیدکنندگان این نوع محصولات را اجبار نموده است تا جهت بقا و حفظ خود در بازارهای جهانی، رو به فاکتورهای جدید و عوامل مختلف کنند. به همین علت میباشد که هم اکنون بیش از هزار نوع شامپو در رنگ ها، نام ها و بسته بندی های گوناگون در سرتاسر جهان یافت میشود.
برخی از عواملی که موجب گردید شامپوهای متنوعی در بازار تولید گردد
- ایجاد حالت صدفی شکل در شامپوها که سبب گردیده مشتریان توجه بیشتر به آن داشته باشند و این موضوع با استفاده از ماده ای به اسم اتیلن گلایکول مونو استئارات انجام پذیر میباشد و حالتی مانند ابریشم به شامپو می دهد.
- اضافه شدن مشتقات روغن نارگیل برای نرم کردن مو که به تناسب به شامپوها افزوده میگردد و سبب نرم شدن موهای مجعّد میشود.
- اضافه شدن پروپیلین گلایکلول به شامپوها که حالت شفافیت و لخت کنندگی به موها می دهد. این ماده یکی از موادی میباشد که اکثراً بطور جداگانه در بازارهای مصرفی عرضه می گردد، اما بعضی از تولیدکنندگان شامپو از این ماده برای ایجاد خواص ویژه در تولیدات خود استفاده می کنند.
- اضافه کردن نمک طعام به منظور غلیظ شدن شامپو یکی دیگر از عواملی است که تولید کنندگان شامپو برای نشان دادن کیفیت برتر محصول خود از آن استفاده می کنند. متاسفانه در کشورمان و در برخی از کشورهای جهان، مردم عام غلظت یک مادۀ پاک کننده را معیاری برای سنجش کیفیت آن می دانند و از نظر روانی به استفاده از مواد پاک کننده غلیظ عقیده و اعتقاد بیشتری دارند، در حالی که هر مصرف کننده ای می تواند با اضافه کردن نمک طعام غلظت دلخواه را به مواد پاک کننده تولیدی خود بدهد.
- ضد عفونی کننده ها نظیر متیل پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید یا فرمالین موجب جلوگیری از فاسد شدن شامپو و رشد باکتری در آنها میشود و برای مدتی از فساد شامپو جلوگیری می کند.
- یکی دیگر از عوامل تنوع شامپو در جهان رنگ است که در تولید شامپو و جلب نظر مصرف کننده اهمیت بالایی دارد. یک سری رنگهای خوراکی وجود دارند که شامپوها را به صورت عسلی ، میوه ای و یا در رنگ های گوناگون نمایان می سازد و فقط جنبۀ تزئینی برای شامپو ها دارد. این نکته لازم به ذکر است که مصرف کنندگان نباید این اشتباه را در انتخاب شامپو داشته باشند که فکر کنند شامپوهای که رنگ سبز، آبی و قرمز دارند از نظر کیفیت بهتر میباشد، بلکه شامپو ها با رنگهای مختلف با یکدیگر متفاوت است. در شامپوهایی که به شامپوی تخم مرغی در بین مردم شهرت دارد به جای استفاده از رنگ زرد، از پودر خشک آلبومین مصنوعی استفاده می شود و به همین سبب آنها را شامپوی تخم مرغی می نامند. اگر از این مورد خاص چشم پوشی کنیم، رنگ های شامپوها صرفاً جنبه روانی دارد و به منظور جلب توجه مصرف کننده مورد استفاده قرار می گیرند.
- عطر یا بوی شامپو عاملی بسیار مهم و قابل توجه در تنوع شامپوها به شمار می رود و اثرات روانی بی شماری در مصرف کننده دارد.
فرمولاسیون شامپو موی سر، شامپو بچه و شامپو بدن
شامپوها از پاک کننده های سنتزی تشکیل شده اند. از اصلی ترین ماده تشکیل دهنده شامپو می توان به عامل پاک کنندگی نام برد که خود شامل شش دسته می شود:
- مواد فعال سطحی آنیونی همچون سدیم لوریل اتر سولفات، تری اتانول آمین سولفات و آمفوتری
- عامل تقویت کننده کف همچون بتائین
- عامل حالت دهنده و نگهدارنده مواد ضد عفونی کننده و میکروب کش
- عامل صدفی کننده همچون اتیلن گلیکول
- عامل غلیظ کننده همچون نمک
- عامل رنگ و بو همچون عصاره گیاهان
فرمولاسیون شامپو برای انواع حالت موی سر
- فرمولاسیون شامپو برای موهای خشک : شامپوهای مخصوص موهای خشک دارای قدرت شویندگی در حد ۱۱ درصد می باشند اما به منظور بهبود و خشکی مو ، در ساختار این نوع شامپو ها درصد بیشتری از روغن های نرم کننده، همچون کوکونات دی اتانل آمید بهره برده شده است تا موجب لطافت مو شود.
- فرمولاسیون شامپو برای موهای معمولی : ساختار شامپوهای مخصوص موهای معمولی به این شکل است که این نوع شامپوها دارای قدرت شویندگی ۱۲ درصد می باشند، این بدین معنی است که مقدار کمتری از قدرت شویندگی شامپو برای موی چرب است .
- فرمولاسیون شامپو های دارویی : در حقیقت ساختار شامپوهای دارویی همانند شامپوهای معمولی میباشد که با اضافه کردن برخی مواد شیمیایی به آن، موارد خاص برای مصرف پیدا میکند. بعنوان نمونه شامپوی ضد شوره دارای ماده شیمیایی جهت جلوگیری از شوره میباشد. ماده سلنیوم دی سولفات به عنوان یک نمونه از این ماده شیمیایی میباشد که در شامپو های دارویی به کار می رود.
- فرمولاسیون شامپو برای موهای چرب : فرمولاسیون شامپوهای مخصوص موهای چرب به شکلی است که از قدرت شویندگی بیشتری برخوردار میباشد و در اصطلاح علمی دارای ۱۴ درصد ملح خنثی شده سدیم لوریل اتر سولفات می باشد .
- فرمولاسیون شامپو برای موهای بچه : به دلیل لطافت پوست سر و صورت کودکان ساختار و فرمولاسیون این نوع شامپوها با مواد متفاوت دیگری تولید میگردد. قدرت شویندگی شامپو بچه ۱۰ درصد می باشد اما به علت ساختار فرمولاسیون ویژه آن، در اثر تماس با چشم موجب سوزش و اشک نمی گردد.
- فرمولاسیون شامپو طبی و گیاهی : این نوع شامپوها از نظر قدرت شویندگی همانند یکی از شامپوهای ذکر شده بالا می باشد، با این تفاوت که یکی از گیاهان موثر برای مو نظیر کتیرا ،سدر ، بابونه و انواع گیاهان دیگر به پایه اصلی شامپو افزوده شده است تا موجب بهبود عملکرد این نوع شامپو گردد.
- فرمولاسیون سایر شامپو ها : برای شستن وسایلی از قبیل فرش، موکت یا خودرو شامپوهای متفرقه ای تولید میگردند که فقط خاصیت پاک کنندگی را دارند و فاقد عوامل فوق میباشند.